بررسی روابط رژیم و تعیین ابعاد هندسی و شیب طولی رودخانه ها (مطالعه موردی رودخانه قره سو)

شناخت رژیم رودخانه ها و تعیین ابعاد پایدار کانالهای آبرفتی از جمله جنبه های مهم و ضروری در مطالعات و عملیات مهندسی رودخانه می باشد. بمنظور تعریف سیستم رژیم رودخانه ها و تعیین هندسی و شیب طولی کانالهای پایدار، تاکنون بر مبنای رویکردهای مختلف روشهای متنوعی ارائه شده است. این روشها را می توان عمدتا به روشهای تجربی، تحلیلی و یا تلفیقی تقسیم بندی نمود. با توجه به پیچیدگی روابط بین فاکتورهای کانال رودخانه و همچنین تنوع این روابط و همچنین تنوع تغییرات زمانی و مکانی این پارامترها تحت شرایط طبیعی رودخانه ها، ارزیابی کاربرد این روشها بمنظور توجیه آنها برای شرایط حاکم بر رودخانه های کشور با توجه به داده های واقعی رودخانه ای امری بدیهی است. در این تحقیق ابعاد هندسی رودخانه شامل عرض، عمق و شیب طولی در پنج ایستگاه هیدرومتری و در تعدادی از سرشاخه های رودخانه قره سو واقع در محدوده طول جغرافیایی 45-46 تا 15-47 و عرض جغرافیایی 14-34 تا 29-34 در حالت شرایط جریان لبریز، حداکثر جریان مشاهده ای سیلابی و جریان متوسط درازمدت و براساس روش های تجربی رژیم لیسی، سایمونز آلبرتسون و روش ضمنی تحلیلی چانگ و روش تلفیقی صریح ایوب زاده تعیین گردیده و با مقاطع و داده های واقعی مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته اند. این بررسی نشان داده است که تحت شرایط جریان لبریز بیشترین میانگین خطای ابعاد هندسی و شیب طولی بطور کلی مربوط به روش لیسی با 76 درصد و کمترین آن مربوط به روش چانگ با 53 درصد بوده این خطا در مورد روش ایوب زاده 56 درصد بوده است. عرض مقطع توسط روش چانگ با میانگین 30 درصد خطا بعنوان مناسبترین روش و توسط روشهای لیسی و ایوب زاده با 43 درصد خطا بعنوان ضعیفترین روشها تعیین شده است. مناسب ترین روش در تعیین عرض مقطع، روش چانگ با میانگین خطای 40 درصد و ضعیفترین روش روش لیسی با میانگین 91 درصد بوده است. مناسبترین روش در تعیین شیب طولی رودخانه روش ایوب زاده با میانگین خطای 34 و ضعیفترین آن روش لیسی با 98 درصد خطا توام بوده است.